My painting is about the relativity of the image and the subjectivity of looking.

Starting points for my paintings are photographs and (fragments of) images in which art and its representation are central. These “principles” are sometimes maintained during the process of painting, sometimes not. It is not unconceivable that the “reality” of the image gets a high degree of abstraction and/or the abstraction of the image gets a great realism.

It’s all about looking and the way you paint it…

Composed

(naar aanleiding van een expositie in Boekhandel Raaklijn)

1. Hans Vandeweghe stelt hier een reeks foto's ten toon onder de titel "composed" en dat is geen toeval. Waarom luidt de titel van deze tentoonstelling niet "representation"? Foto's representeren de dingen toch; ze beelden de wereld af, niet? Meer dan andere kunstvormen lijkt de fotografische kunst te copiëren, en betekent ze volgens sommigen ook een gevaar voor de klassieke landschaps- en portretschilderwerken, alsook voor de stillevens. De kunstfotografie daagt de traditionele, representationalistische schilderkunst uit om haar bestaansrecht te rechtvaardigen. Maar omgekeerd, twijfelen sommigen er ook aan dat zogenaamde kunstfotografie wel echte kunst is, precies omdat foto's zo dicht bij de werkelijkheid lijken te staan. Kunst is toch vormgeving in plaats van regristratie, expressie in plaats van constatatie, niet?
De foto's van Hans registreren of constateren echter niet, zoals bijvoorbeeld persfoto's. Hans' foto's representeren niet, ze zijn composities. Vandaar de titel "composed", ten minste in één betekenis ervan.

2. Ik zei dat deze titel geen toeval is; Hans is namelijk ook architect. Zijn foto's zijn architektonische composities, ontwerpen van realiteit in plaats van afbeeldingen. De sleutel tot het design van Hans' foto's, hun architektonische methodologie, is die van de kadrering. Zijn foto's trekken kaders en isoleren stukken werkelijkheid, ze stellen stukken werkelijkheid samen. Door deze kadrering worden de dingen geïntensifieerd, ja worden ze zelfs irreëel. In deze vormelijke intensifiëring die Hans tot stand brengt in zijn foto's schuilt dan ook hun expressie. Ze komen daardoor los van de werkelijkheid, verliezen hun representationeel karakter en winnen overeenkomstig aan esthetisch gehalte. Vandaar opnieuw: composed, not represented.

3. Welke dingen stelt Hans samen in zijn foto's? Welke stukken van de werkelijkheid worden gekadreerd? De materialen zijn typisch voor een architectonische blik: steen, metaal, hout, papier, af en toe een cultuurstreepje natuur. In hun samenstelling raken deze materialen elkaar en vormen ze raaklijnen. Het concept van lijn, van streep, ja zelfs de mathematische notie van rechte, speelt een centrale rol in Hans' foto's. Aan weerzijden van de lijn liggen contrasterende of overeenkomstige stukken werkelijkheid. De basisdimensies van horizontaliteit, verticaliteit en diepte, alsook de scherpte en vaagheid van de dingen, raken aan elkaar en profileren elkaar. Mensen spelen hierbij geen, of slechts een ondergeschikte rol. Het man-vrouw paar heeft alleen maar een plaats in een enkele 'nieuwe' afbeelding, naast vele 'oude' afbeeldingen. Het gaat Hans immers om de eeuwige stilte en dimensies van de dingen, niet om het tijdelijke en uitstervende geroezemoes van mensen. De artefacten van steen, metaal, hout en papier zijn het mysterieuze. Hun eenvoud wekt een sterke, esthetische ervaring op. Hans' foto's zijn daarom simple and strong.

4. Toch maak ik een fout, of ten minst ben ik dubbelzinnig. Hans' foto's zijn namelijk niet 'simpel', maar complex. Ze zijn mereologisch. Mereologie is de filosofische theorie over de relaties tussen de delen en het geheel. Die filosofie kent het principe van de zogenaamde mereologische som. Zo'n som is de optelling van stukken realiteit die niet op een natuurlijke manier samenhoren. Bijvoorbeeld een tafeloppervlak zonder de rest van de tafel, plus de helft van een Perzisch tapijt, plus alleen de bloemblaatjes van een boeket rozen. Deze samengestelde, nieuwe realiteit kunnen we dan bijvoorbeeld "tafpijtoos" noemen.
Tafpijtozen zijn mysterieus, metafysisch, quasi-religieus; alvast behoren ze niet tot de
verzameling van de alledaagse dingen.
Hans' foto's nu zijn zoals tafpijtozen: samengestelde stukken realiteit die een verrassend eigen leven gaan leiden, realiteiten opgetild uit hun banale verschijningsvormen. De sterkte van de foto's ligt in het feit dat ze de onzichtbare achterkant van de dingen tonen, het beyond, het Jenseits. Ik corrigeer me dus Hans: je foto's zijn composed, strong and mysterious.

Brugge
15/10/2011

prof. Stefaan Cuypers, gewoon hoogleraar Hoger Instituut voor Wijsbegeerte, KU Leuven.